«Κουδούνι» στην Ιμβρο

Η τουρκική κυβέρνηση, ικανοποιώντας πάγιο αίτημα του Ελληνισμού και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ανοίγει τον δρόμο ώστε να ξαναλειτουργήσει το σχολείο στους Αγίους Θεοδώρους. Προσπάθεια να είναι έτοιμο έως τον Σεπτέμβριο

Σαράντα επτά χρόνια μετά την απαγόρευση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και το κλείσιμο των ελληνικών μειονοτικών σχολείων της Ιμβρου, που συνοδεύτηκαν με τον εκπατρισμό χιλιάδων Ελλήνων, η Αγκυρα φαίνεται πως δίνει το «πράσινο φως» για να ξαναλειτουργήσει ένα ελληνικό μειονοτικό σχολείο στην Ιμβρο.

Την Τρίτη 10 Ιανουαρίου το υπουργείο Εθνικής Παιδείας της Τουρκίας απάντησε θετικά, εγκρίνοντας το αίτημα για αδειοδότηση ελληνικού μειονοτικού σχολείου στην Ιμβρο. Μια ενέργεια που έχει εκ των πραγμάτων πρώτα απ' όλα συμβολικό χαρακτήρα.

Το αίτημα για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας διατυπωνόταν επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια από τις ιμβριακές οργανώσεις προς την τουρκική κυβέρνηση, ενώ είχε τεθεί και με το ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης του 2008 για την Ιμβρο και την Τένεδο.

Ερειπωμένη η αίθουσα του σχολείου στα Αγρίδια

Στις αρχές του 2010 ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος είχε ζητήσει τη λειτουργία ελληνικού σχολείου στην Ιμβρο και για πρώτη φορά στην απάντηση των τουρκικών αρχών το θέμα έμπαινε σε διαφορετική βάση, αφού αυτό που επικαλούνταν ήταν ότι δεν υπήρχε αρκετός αριθμός μαθητών και έμπαινε ως προϋπόθεση ο αριθμός τουλάχιστον των 10 μαθητών.

Ετσι από τον Μάιο του 2010 ξεκίνησε μια προσπάθεια με νέα δεδομένα και τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου ο εκπρόσωπος των Μειονοτικών Βακουφίων στην Κεντρική Διεύθυνση Βακουφίων της Τουρκίας Λάκης Βίγκας υπέβαλε εγγράφως το σχετικό αίτημα.

Ο,τι έχει απομείνει από δύο σχολεία στο νησί της Ιμβρου.

Επίσης ο Λ. Βίγκας τον περασμένο Δεκέμβριο υπέβαλε συγκεκριμένες προτάσεις για το άνοιγμα ελληνικού σχολείου στην Ιμβρο στη συνάντηση που είχαν με τον υπουργό Παιδείας της Τουρκίας Ομέρ Ντιντσέρ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρόταση που υποβλήθηκε στις τουρκικές Αρχές αφορά την επαναλειτουργία ενός ελληνικού μειονοτικού σχολείου στους Αγίους Θεοδώρους.

Αγώνας δρόμου
Το στοίχημα που μπαίνει τώρα είναι να είναι έτοιμο το σχολείο -θα ανακαινιστεί το παλιό κτίσμα;- μέχρι τον Σεπτέμβριο και να βρεθούν οι 10 μαθητές για να λειτουργήσει από τη νέα χρονιά.

Μία από τις τελευταίες τάξεις

Υπάρχουν κάποια παιδιά που πηγαίνουν σε τουρκικά σχολεία, ενώ κάποιοι άλλοι Ιμβριοι τα στέλνουν αναγκαστικά στην Κωνσταντινούπολη.

Ετσι εκτιμάται ότι θα είναι σε θέση τον ερχόμενο Σεπτέμβριο να συγκεντρωθεί ο απαραίτητος αριθμός των 10 μαθητών.

«Το σχολείο θα δώσει τη δυνατότητα να επιστρέψουν στο νησί οικογένειες με παιδιά από την Κωνσταντινούπολη αλλά και από την Ελλάδα και θα βοηθήσει στην προσπάθεια που γίνεται εδώ και πάνω από δέκα χρόνια για επιστροφή στο νησί», λέει ο πρόεδρος της Ιμβριακής Ενωσης Μακεδονίας - Θράκης Παύλος Σταματίδης.

Στο Γλυκύ οι Ελληνες το 1963 αριθμούσαν περί τους 650, ενώ οι μαθητές στο σχολείο έφταναν τους 80, λέει ο Ιμβριος αρχιτέκτονας Γιάννης Γιαννάκης (αριστερά στη φωτογραφία κατά την υποδοχή του Οικουμενικού Πατριάρχη, Βαρθολομαίου στην Ιμβρο).

Παράλληλα οι ιμβριακές ενώσεις, αφού χαιρετίζουν το γεγονός, που διορθώνει εν μέρει κάποιες αδικίες του παρελθόντος, εκφράζουν την ελπίδα ότι σύντομα θα υπάρξουν από τις τουρκικές Αρχές αντίστοιχα βήματα και σε άλλους τομείς, όπως τα κληρονομικά δικαιώματα των ξένων υπηκόων -έχει αφαιρεθεί η υπηκοότητα από πολλούς-, η κατοχύρωση των ακινήτων στο όνομα των πραγματικών δικαιούχων κ.ά.

Πως η Τουρκία «τιμώρησε» τους μαθητές
Το χρονικό των απαγορεύσεων και ο ξεριζωμός

Ηταν 27η Μαρτίου 1964. Με τον νόμο 502/1964 η Αγκυρα επέφερε ένα καίριο πλήγμα στους Ελληνες της Ιμβρου και της Τενέδου. Μαζί με μια σειρά άλλα μέτρα απαγόρευε τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και έκλεινε τα ελληνικά μειονοτικά σχολεία, ενώ συγχρόνως δήμευε τα σχολικά κτίρια και τον εξοπλισμό τους. Είχε τεθεί ανοιχτά σε εφαρμογή το σχέδιο που με την εφαρμογή μιας σειράς καταναγκασμών απέβλεπε να υποχρεωθούν χιλιάδες Ελληνες να εγκαταλείψουν τα δύο νησιά τα επόμενα χρόνια, όπως και έγινε.

Στην Παναγία (Ευλάμπιο), τους Αγίους Θεοδώρους, το Σχινούδι, τα Αγρίδια, το Γλυκύ και το Κάστρο τα δημοτικά σχολεία όπως και το τριτάξιο γυμνάσιο όπου φοιτούσαν εκατοντάδες ελληνικής καταγωγής μαθητές έκλειναν. Μια οδυνηρή «οδύσσεια» άρχιζε για χιλιάδες οικογένειες Ιμβρίων και μαζί για τα παιδιά τους.

Οι τουρκικές Αρχές καθόλου γενναιόψυχες, δεν έφτανε που έκλειναν τα ελληνικά μειονοτικά σχολεία, τιμωρούσαν και με άλλον τρόπο τους Ελληνες μαθητές. Για όσους επέλεξαν την επόμενη χρονιά να πάνε στα τουρκικά σχολεία τούς «τιμώρησαν» υποχρεώνοντάς τους να επαναλάβουν την τάξη που φοιτούσαν. Αλλοι μαθητές έπαιρναν τον δρόμο για την Κωνσταντινούπολη, φιλοξενούμενοι από συγγενείς ή γιατί οι γονείς τους μεταφέρονταν εκ των πραγμάτων αναγκαστικά εκεί ή έφευγαν για την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Να σημειωθεί ότι ήταν η δεύτερη φορά που τα ελληνικά σχολεία της Ιμβρου και της Τενέδου έμπαιναν στο στόχαστρο του τουρκικού κράτους.

Ειχε προηγηθεί το 1927 ο νόμος 1151/27 που, παρά τα όσα προέβλεπε η Συνθήκη της Λοζάνης, απαγόρευε τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και επέβαλλε αποκλειστικά τη διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας.

Το διάλειμμα
Ετσι υποχρεώθηκαν να κλείσουν τα ελληνικά σχολεία και μαζί και η Κεντρική Σχολή της Ιμβρου. Επρεπε να φτάσουμε στο 1951 για να επιτραπεί και πάλι η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας από Ιμβριους δασκάλους για να ακολουθήσει και πάλι το 1964 εκ νέου η απαγόρευση.

Οι τουρκικές Αρχές δεν απαγόρευσαν μόνο τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και το κλείσιμο των ελληνικών μειονοτικών σχολείων. Δήμευσαν και τα κτίρια των σχολείων μαζί με τον εξοπλισμό τους. Τραγική ειρωνεία. Τα σχολικά κτίρια είχαν επανακατασκευστεί μόλις πριν ένα-δύο χρόνια με προσωπική εργασία των Ιμβρίων. Αντρες και γυναίκες πρόσφεραν δωρεάν χειρωνακτική εργασία τόσο για να μεταφέρουν τα υλικά όσο και για να κτίσουν τα σχολικά κτίρια.

Στα χρόνια που ακολούθησαν οι Ιμβριοι -όσοι είχαν απομείνει στο νησί- τα έβλεπαν να ερειπώνουν χωρίς να μπορούν να κάνουν το παραμικρό. Στο Γλυκύ το κτίριο του σχολείου παραχωρήθηκε από τις τουρκικές Αρχές σε έναν Τούρκο ιδιώτη για να μετατραπεί σε ξενοδοχείο, ενώ στο Σχινούδι δόθηκε και εκεί σε έναν Τούρκο ιδιώτη για να το μετατρέψει σε μπαρ, που λειτουργεί κατά τη θερινή περίοδο.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ - ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΙΑΡΑΜΑΝΗΣ
Οι παλιοί μαθητές θυμούνται...

Ηταν οι τελευταίοι των ελληνικών σχολείων της Ιμβρου. Εζησαν στην παιδική τους ηλικία την ευφορία της ελληνικής μειονότητας της Ιμβρου -που ήταν η μεγάλη πλειονότητα στο νησί- στα τέλη της δεκαετίας του '50 και στις αρχές της δεκαετίας του '60. Η οποία έπειτα από πολλά χρόνια κατατρεγμού και περιορισμών επιχειρούσε να σταθεί όρθια και έδινε τη μάχη για τη ζωή και το μέλλον. Για να έρθει και πάλι η νέα περίοδος των εξαναγκασμών, που τους οδήγησε διωγμένους μακριά από την προγονική γη.

Στο Γλυκύ οι Ελληνες το 1963 αριθμούσαν περί τους 650, ενώ οι μαθητές στο σχολείο έφταναν τους 80, λέει ο Ιμβριος αρχιτέκτονας Γιάννης Γιαννάκης που εργάζεται σήμερα στην ΙΣΤ' Εφορεία Αρχαιοτήτων στη Θεσσαλονίκη. Θυμάται τους συγχωριανούς, οι περισσότεροι γεωργοί, μαζί και τον πατέρα και τη μητέρα του να προσφέρουν εθελοντική εργασία για να κτιστεί το ελληνικό σχολείο, λίγο πριν έρθουν η απαγόρευση και η δήμευση από τις τουρκικές Αρχές. Μετέφεραν πέτρες με τα ζώα από τα νταμάρια, ακόμη και το νερό και δούλευαν τα Σαββατοκύριακα για να το τελειώσουν.

«Οταν τέλειωσε το καμάρωναν όλοι και δάσκαλοι και μαθητές το πρόσεχαν πιο πολύ κι από το σπίτι τους», λέει.

Εκανε την πρώτη τάξη στο δημοτικό τη σχολική χρονιά το 1963-64 και μετά την τουρκική απαγόρευση υποχρεώθηκε να την επαναλάβει στο τουρκικό σχολείο την επόμενη χρονιά.

Για να ακολουθήσει η αναγκαστική φυγή της οικογένειας στην Κωνσταντινούπολη, που προσέφερε μεγαλύτερη ασφάλεια και αργότερα, πολλά χρόνια μετά να πάρουν τον δρόμο για την Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη.

Μνήμες
Ο Μιχάλης Γιαραμάνης έχει περισσότερες μνήμες αφού το 1963-64 πήγαινε στην 6η δημοτικού του ελληνικού μειονοτικού σχολείου στο Γλυκύ. Θυμάται ότι όλοι οι δάσκαλοί τους ήταν Ιμβριοι, ενώ έκαναν και 3-4 μαθήματα και στην τουρκική γλώσσα.

Οπως λέει, στις αρχές της δεκαετίας του '60 ανέλαβε σε νεαρή σχετικά ηλικία ως μητροπολίτης Ιμβρου ο Μελίτων Φραντζής, ο οποίος έβαλε από την πρώτη στιγμή ως στόχο να ξανακτίσει τα σχολεία της Ιμβρου. Ζήτησε τη βοήθεια ενός γνωστού αρχιτέκτονα από την Κωνσταντινούπολη του Αριστείδη Παπαδαίου και τα σχολεία κτίστηκαν σε δικά του σχέδια, όλα από πέτρα.

Και η ανταπόκριση των Ιμβρίων ήταν μεγάλη. «Ολοι δούλευαν και βοηθούσαν. Μικροί και μεγάλοι. ''Εχω τέσσερα παιδιά, γιατί να μη δουλέψω;'', έλεγε ο πατέρας μου. Ηταν σαν πανηγύρι και όταν έριξαν την πλάκα στο σχολείο, ήταν εκεί για να βοηθήσει όλο το χωριό», θυμάται ο Μ. Γιαραμάνης.

Οταν οι τουρκικές Αρχές έκλεισαν το σχολείο, υποχρεώθηκε να επαναλάβει την ίδια τάξη στο τουρκικό σχολείο για να ακολουθήσει η ίδια περίπου διαδρομή: Κωνσταντινούπολη, Πολυτεχνείο εκεί και μετά Ελλάδα. Οι δύο συνομιλητές μας δεν περίμεναν την τελευταία εξέλιξη, ενώ επισημαίνουν ότι η επαναλειτουργία ενός ελληνικού μειονοτικού σχολείου θα βοηθήσει στην προσπάθεια που γίνεται εδώ και χρόνια κάτω από δύσκολες συνθήκες για επιστροφή των Ιμβρίων στο νησί τους.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΕΛΙΔΗΣ

Alfavita