Η οικονομική κρίση αλλάζει συνεχώς τις διατροφικές μας συνήθειες. Η μία έρευνα μετά την άλλη αποκαλύπτουν ότι ολοένα περισσότεροι Έλληνες απομακρύνονται από το κρέας και τα ψάρια, καταναλώνοντας κυρίως όσπρια και ζυμαρικά που κοστίζουν λιγότερο.
Είναι όμως ασφαλής η ζωή χωρίς κρέας ή και ψάρια ή κρύβει κινδύνους; Και ποιες συνέπειες μπορεί να έχει η πλήρης αποφυγή των ζωικής προέλευσης τροφίμων; Ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών και ο διαιτολόγος-διατροφολόγος Δημήτρης Μπερτζελέτος, αντιπρόεδρος της Ένωσης Διαιτολόγων – Διατροφολόγων Ελλάδος, έχουν τις απαντήσεις.
Ποια οφέλη αποκομίζουν όσοι περιορίζουν το κόκκινο κρέας;
Πολλές μελέτες έχουν συσχετίσει την υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος με την αυξημένη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα και κάποιες μορφές καρκίνου.
Σύμφωνα με τη νεότερη σχετική μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση«Archives of Internal Medicine», ο κίνδυνος αυτός παρατηρείται ακόμα και σε ανθρώπους που καταναλώνουν κάθε εβδομάδα μόλις μία μερίδα κόκκινο κρέας ή/και προϊόντα κόκκινου κρέατος περισσότερη από την συνιστώμενη (είναι περίπου 3 μερίδες εστιατορίου τον μήνα).
Πολλές μελέτες έχουν συσχετίσει την υπερκατανάλωση κόκκινου κρέατος με την αυξημένη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα και κάποιες μορφές καρκίνου.
Σύμφωνα με τη νεότερη σχετική μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση«Archives of Internal Medicine», ο κίνδυνος αυτός παρατηρείται ακόμα και σε ανθρώπους που καταναλώνουν κάθε εβδομάδα μόλις μία μερίδα κόκκινο κρέας ή/και προϊόντα κόκκινου κρέατος περισσότερη από την συνιστώμενη (είναι περίπου 3 μερίδες εστιατορίου τον μήνα).
Αντιθέτως, η μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος αυξάνει το προσδόκιμο ζωής, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ σε 121.000 εθελοντές. Όπως έδειξε η αντικατάσταση μίας μερίδας κόκκινου κρέατος την ημέρα με μία μερίδα ψάρι, πουλερικό,καρύδια, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης ή λίγων λιπαρών γαλακτοκομικά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου κατά 7% έως 19%.
Η αποφυγή του κρέατος δεν στερεί τον οργανισμό από πρωτεΐνες;
Το κόκκινο κρέας περιέχει λιγότερες πρωτεΐνες απ’ όσες το στήθος κοτόπουλου ή τα ψάρια. Ακόμα δε και αν κάποιος κόψει εντελώς τα ζωικής προέλευσης τρόφιμα και αρχίσει να κάνει αυστηρή χορτοφαγική διατροφή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού του σεπρωτεΐνες καταναλώνοντας όσπρια, ξηρούς καρπούς και προϊόντα ολικής άλεσης (δημητριακά, αμυλώδη κ.λπ.) στις ενδεδειγμένες ποσότητες και συνδυασμούς.
Δείτε: Η σημασία της πρωτεΐνης για τον οργανισμό μας
Αμινοξέα: Συνδυασμοί υψηλής βιολογικής αξίας
Πέψη & Υγεία – Μέρος Β: Πρωτεΐνες & Λίπη.
Το κόκκινο κρέας περιέχει λιγότερες πρωτεΐνες απ’ όσες το στήθος κοτόπουλου ή τα ψάρια. Ακόμα δε και αν κάποιος κόψει εντελώς τα ζωικής προέλευσης τρόφιμα και αρχίσει να κάνει αυστηρή χορτοφαγική διατροφή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού του σεπρωτεΐνες καταναλώνοντας όσπρια, ξηρούς καρπούς και προϊόντα ολικής άλεσης (δημητριακά, αμυλώδη κ.λπ.) στις ενδεδειγμένες ποσότητες και συνδυασμούς.
Δείτε: Η σημασία της πρωτεΐνης για τον οργανισμό μας
Αμινοξέα: Συνδυασμοί υψηλής βιολογικής αξίας
Πέψη & Υγεία – Μέρος Β: Πρωτεΐνες & Λίπη.
Πόσο απαραίτητα είναι τα ψάρια;
Τα ψάρια περιέχουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα – ένα είδος βασικών λιπαρών, τα οποία δεν παράγει ο ανθρώπινος οργανισμός αλλά του είναι απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξή του και τον μεταβολισμό. Μελέτες στην Ελλάδα έχουν δείξει πως τις τελευταίες δεκαετίες ήδη καταναλώναμε λιγότερα ψάρια απ’ όσο έπρεπε, οπότε ο περαιτέρω περιορισμός είναι ακόμα πιο επιζήμιος.
Μία λύση είναι να επιλέγουμε μικρά ψάρια (μαρίδα, γαύρος, σαρδέλα) τα οποία έχουν χαμηλό κόστος και είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα ή να αγοράζουμε κατεψυγμέναψάρια, τα οποία από θρεπτικής άποψης δεν υστερούν των φρέσκων.
Δείτε: ΨΑΡΙΑ & ΥΓΕΙΑ!
και: ω 3 «βόμβες» υγείας!Τροφές πλούσιες σε ω 3 λιπαρά!
Ω 3 Λιπαρά οξέα, Σύμμαχος για την καρδιά – 5 φυτικές πηγές που θα τα αυξήσουν!
Τα ψάρια περιέχουν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα – ένα είδος βασικών λιπαρών, τα οποία δεν παράγει ο ανθρώπινος οργανισμός αλλά του είναι απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξή του και τον μεταβολισμό. Μελέτες στην Ελλάδα έχουν δείξει πως τις τελευταίες δεκαετίες ήδη καταναλώναμε λιγότερα ψάρια απ’ όσο έπρεπε, οπότε ο περαιτέρω περιορισμός είναι ακόμα πιο επιζήμιος.
Μία λύση είναι να επιλέγουμε μικρά ψάρια (μαρίδα, γαύρος, σαρδέλα) τα οποία έχουν χαμηλό κόστος και είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα ή να αγοράζουμε κατεψυγμέναψάρια, τα οποία από θρεπτικής άποψης δεν υστερούν των φρέσκων.
Δείτε: ΨΑΡΙΑ & ΥΓΕΙΑ!
και: ω 3 «βόμβες» υγείας!Τροφές πλούσιες σε ω 3 λιπαρά!
Ω 3 Λιπαρά οξέα, Σύμμαχος για την καρδιά – 5 φυτικές πηγές που θα τα αυξήσουν!
Μπορεί να έχει συνέπειες η πλήρης αποφυγή των τροφίμων ζωικής προέλευσης;
Η βασικότερη συνέπεια είναι η ανεπαρκής πρόσληψη των υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεϊνών που περιέχουν τα τρόφιμα αυτά, όμως με τους σωστούς συνδυασμούς των φυτικής προέλευσης τροφίμων ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αποσοβηθεί.
Η αυστηρή χορτοφαγία μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανεπαρκή πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών που υπάρχουν σχεδόν αποκλειστικά στα ζωικά τρόφιμα, όπως η βιταμίνη Β12 (είναι απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος).
Μπορεί να υπάρξουν επίσης ελλείψεις σιδήρου, βιταμίνης D, ψευδαργύρου και ιωδίου. Η έλλειψη βιταμίνης Β12 κατά κανόνα αντιμετωπίζεται με λήψη διατροφικού συμπληρώματος, βιταμίνη D παράγει ο οργανισμός και όταν βγαίνουμε στον ήλιο ενώ η πρόσληψη των υπόλοιπων συστατικών μπορεί να εξασφαλιστεί με έξυπνους διατροφικούς χειρισμούς.
“Τροφή”: Διαφωνώ, τους λόγους θα τους δείτε παρακάτω όπου τα άνωθεν αναφέρονται αναλυτικότερα.
Η βασικότερη συνέπεια είναι η ανεπαρκής πρόσληψη των υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεϊνών που περιέχουν τα τρόφιμα αυτά, όμως με τους σωστούς συνδυασμούς των φυτικής προέλευσης τροφίμων ο κίνδυνος αυτός μπορεί να αποσοβηθεί.
Η αυστηρή χορτοφαγία μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ανεπαρκή πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών που υπάρχουν σχεδόν αποκλειστικά στα ζωικά τρόφιμα, όπως η βιταμίνη Β12 (είναι απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος).
Μπορεί να υπάρξουν επίσης ελλείψεις σιδήρου, βιταμίνης D, ψευδαργύρου και ιωδίου. Η έλλειψη βιταμίνης Β12 κατά κανόνα αντιμετωπίζεται με λήψη διατροφικού συμπληρώματος, βιταμίνη D παράγει ο οργανισμός και όταν βγαίνουμε στον ήλιο ενώ η πρόσληψη των υπόλοιπων συστατικών μπορεί να εξασφαλιστεί με έξυπνους διατροφικούς χειρισμούς.
“Τροφή”: Διαφωνώ, τους λόγους θα τους δείτε παρακάτω όπου τα άνωθεν αναφέρονται αναλυτικότερα.
Υπάρχουν πληθυσμιακές ομάδες στις οποίες αντενδείκνυται η -έστω και μερική- χορτοφαγία;
Ο αποκλεισμός των ζωικής προέλευσης τροφίμων δεν συνιστάται στις εγκύους, στα παιδιά και στους εφήβους επειδή βρίσκονται στην περίοδο της ανάπτυξης, καθώς και σε όσους πάσχουν από νοσήματα που συνοδεύονται από ειδικές διατροφικές ανάγκες (λ.χ. έχουν νευρολογικά προβλήματα που απαιτούν την κατανάλωση τροφίμων με βιταμίνη Β12, πάσχουν από σιδηροπενική αναιμία ή έχουν άλλο σχετικό αιματολογικό πρόβλημα).
Ο αποκλεισμός των ζωικής προέλευσης τροφίμων δεν συνιστάται στις εγκύους, στα παιδιά και στους εφήβους επειδή βρίσκονται στην περίοδο της ανάπτυξης, καθώς και σε όσους πάσχουν από νοσήματα που συνοδεύονται από ειδικές διατροφικές ανάγκες (λ.χ. έχουν νευρολογικά προβλήματα που απαιτούν την κατανάλωση τροφίμων με βιταμίνη Β12, πάσχουν από σιδηροπενική αναιμία ή έχουν άλλο σχετικό αιματολογικό πρόβλημα).
Κατανάλωση κρέατος σε αριθμούς
1960: 35 γρ. κρέας την ημέρα μέση κατανάλωση, σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου Κρήτης
2009: 100 κιλά ετησίως η μέση κατανάλωση, 7η παγκοσμίως η Ελλάδα σε κατανάλωση κρέατος σύμφωνα με το Euromonitor
2010: 125 γρ. κρέας την ημέρα μέση κατανάλωση, σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου Κρήτης
90-120 γρ. κρέας την εβδομάδα θα έπρεπε να καταναλώνουν οι ενήλικες
1960: 35 γρ. κρέας την ημέρα μέση κατανάλωση, σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου Κρήτης
2009: 100 κιλά ετησίως η μέση κατανάλωση, 7η παγκοσμίως η Ελλάδα σε κατανάλωση κρέατος σύμφωνα με το Euromonitor
2010: 125 γρ. κρέας την ημέρα μέση κατανάλωση, σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου Κρήτης
90-120 γρ. κρέας την εβδομάδα θα έπρεπε να καταναλώνουν οι ενήλικες
Από την υπερκατανάλωση κρέατος αυξάνονται οι κίνδυνοι για:
- Καρδιοπάθεια
- Καρκίνο του παχέος εντέρου
- Καρκίνο του νεφρού
- Καρκίνο του προστάτη
- Πρόωρο θάνατο
“Τροφή”: Σημειώστε παρακαλώ πως οι παραπάνω κίνδυνοι αφορούν τηνυπερκατανάλωση και όχι την, όπως σοφά έχουν ήδη πει οι πρόγονοί μας, μετρημένη (Μέτρον άριστον). Τα προβλήματα δε, μεγεθύνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τακρέατα των εκτροφείων, όπου τα ζώα υπόκεινται σε παρά φύσιν διαδικασίες εκτροφής και ανάπτυξης!
Δείτε: Θες να συνεχίσεις να τρως το κρέας του εμπορίου; Δες τι τρως!
Τρώμε κρέας «ντοπαρισμένο» με Αντιβιοτικά – (Έρευνα Πανεπιστημίου Ιωαννίνων).
Γενετικά τροποποιημένα – Να τι μοσχάρια τρώμε.
ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ: Τρώτε κοτόπουλα γεμάτα αυξητικούς παράγοντες και χημικά
Και φυσικά τα κρέατα των ταχυφαγίων, δεν πάνε καθόλου πίσω: Τρανσγλουταμινάση: Η «κόλλα κρέατος» που μετατρέπει τα σκουπίδια σε φιλέτο…
Δείτε τι τρώμε: Το σοκαριστικό «αθάνατο» burger των McDonald’s!
Δείτε: Θες να συνεχίσεις να τρως το κρέας του εμπορίου; Δες τι τρως!
Τρώμε κρέας «ντοπαρισμένο» με Αντιβιοτικά – (Έρευνα Πανεπιστημίου Ιωαννίνων).
Γενετικά τροποποιημένα – Να τι μοσχάρια τρώμε.
ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ: Τρώτε κοτόπουλα γεμάτα αυξητικούς παράγοντες και χημικά
Και φυσικά τα κρέατα των ταχυφαγίων, δεν πάνε καθόλου πίσω: Τρανσγλουταμινάση: Η «κόλλα κρέατος» που μετατρέπει τα σκουπίδια σε φιλέτο…
Δείτε τι τρώμε: Το σοκαριστικό «αθάνατο» burger των McDonald’s!
Κύρια είδη χορτοφαγίας
Αυστηρή χορτοφαγία (vegetarianism): Δεν καταναλώνεται κανένα είδος ζωικής τροφής. Η διατροφή αποτελείται από φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και δημητριακά.
Γαλακτοχορτοφαγία (lacto-vegetarianism): Καταναλώνονται φυτικής προέλευσης τρόφιμα, καθώς και γαλακτοκομικά και τυρί.
Γαλακτο-αυγο-χορτοφαγία (lacto-ovo-vegetarianism): Καταναλώνονται φυτικής προέλευσης τρόφιμα, καθώς και γαλακτοκομικά, τυρί και αυγά.
Ωμοχορτοφαγία: Καταναλώνονται φρέσκα και ωμά φυτικής προέλευσης τρόφιμα, όπως φρούτα, σπόροι, καρύδια και λαχανικά.
Μακροβιοτική διατροφή: Ακόμα πιο αυστηρή εκδοχή χορτοφαγίας. Αποτελείται μόνο απόφασόλια και δημητριακά ολικής άλεσης.
Φρουτοφαγία: Καταναλώνονται μόνον φρούτα, ξηροί καρποί και σπόροι.
Αυστηρή χορτοφαγία (vegetarianism): Δεν καταναλώνεται κανένα είδος ζωικής τροφής. Η διατροφή αποτελείται από φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και δημητριακά.
Γαλακτοχορτοφαγία (lacto-vegetarianism): Καταναλώνονται φυτικής προέλευσης τρόφιμα, καθώς και γαλακτοκομικά και τυρί.
Γαλακτο-αυγο-χορτοφαγία (lacto-ovo-vegetarianism): Καταναλώνονται φυτικής προέλευσης τρόφιμα, καθώς και γαλακτοκομικά, τυρί και αυγά.
Ωμοχορτοφαγία: Καταναλώνονται φρέσκα και ωμά φυτικής προέλευσης τρόφιμα, όπως φρούτα, σπόροι, καρύδια και λαχανικά.
Μακροβιοτική διατροφή: Ακόμα πιο αυστηρή εκδοχή χορτοφαγίας. Αποτελείται μόνο απόφασόλια και δημητριακά ολικής άλεσης.
Φρουτοφαγία: Καταναλώνονται μόνον φρούτα, ξηροί καρποί και σπόροι.
Κίνδυνοι της αποκλειστικής χορτοφαγίας
Έλλειψη σιδήρου
Ο σίδηρος παρέχεται στον οργανισμό από τροφές όπως το κρέας, το συκώτι, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα παντζάρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί. Ο οργανισμός απορροφά περισσότερο τον σίδηρο των ζωικών τροφίμων. Αν το διαιτολόγιο δεν περιέχει ζωικές πηγές σιδήρου είναι σημαντικό να προσθέσουμε στο φυτικά τρόφιμα που τον περιέχουν (λ.χ. φακές, σπανάκι) κάποια πηγή βιταμίνης C (για παράδειγμα πράσινες πιπεριές, κουνουπίδι, μπρόκολο, λεμόνι, ξύδι ή χυμό πορτοκαλιού), ούτως ώστε να αυξηθεί η απορρόφησή του.
Δείτε: Σίδηρος: Οι συνδυασμοί που κερδίζουν!
Σίδηρο και η απορρόφησή του!
Αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Τροφές με σίδηρο. Ο ρόλος της βιταμίνης C.
και: Τροφές με περισσότερη βιταμίνη C από το πορτοκάλι!
Ο σίδηρος παρέχεται στον οργανισμό από τροφές όπως το κρέας, το συκώτι, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα παντζάρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί. Ο οργανισμός απορροφά περισσότερο τον σίδηρο των ζωικών τροφίμων. Αν το διαιτολόγιο δεν περιέχει ζωικές πηγές σιδήρου είναι σημαντικό να προσθέσουμε στο φυτικά τρόφιμα που τον περιέχουν (λ.χ. φακές, σπανάκι) κάποια πηγή βιταμίνης C (για παράδειγμα πράσινες πιπεριές, κουνουπίδι, μπρόκολο, λεμόνι, ξύδι ή χυμό πορτοκαλιού), ούτως ώστε να αυξηθεί η απορρόφησή του.
Δείτε: Σίδηρος: Οι συνδυασμοί που κερδίζουν!
Σίδηρο και η απορρόφησή του!
Αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Τροφές με σίδηρο. Ο ρόλος της βιταμίνης C.
και: Τροφές με περισσότερη βιταμίνη C από το πορτοκάλι!
Έλλειψη βιταμίνης Β12
Όσοι χορτοφάγοι καταναλώνουν καθημερινά γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά, αντισταθμίζουν την έλλειψη της βιταμίνης Β12. Ειδάλλως, χρειάζονται διατροφικό συμπλήρωμα της βιταμίνης.
Για να δούμε, είναι έτσι: Βιταμίνη Β12 – Μην την ξεχνάτε
Όσοι χορτοφάγοι καταναλώνουν καθημερινά γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά, αντισταθμίζουν την έλλειψη της βιταμίνης Β12. Ειδάλλως, χρειάζονται διατροφικό συμπλήρωμα της βιταμίνης.
Για να δούμε, είναι έτσι: Βιταμίνη Β12 – Μην την ξεχνάτε
Έλλειψη ψευδαργύρου και ιωδίου
Το ψάρι και το τυρί είναι πολύ καλές πηγές ψευδαργύρου και ιωδίου που περιέχονται στα ψάρια της θάλασσας και στο ιωδιούχο αλάτι.
Δείτε: Ψευδάργυρος: Οφέλη, Πηγές, Επιπτώσεις της έλλειψής του
Το ψάρι και το τυρί είναι πολύ καλές πηγές ψευδαργύρου και ιωδίου που περιέχονται στα ψάρια της θάλασσας και στο ιωδιούχο αλάτι.
Δείτε: Ψευδάργυρος: Οφέλη, Πηγές, Επιπτώσεις της έλλειψής του
Έλλειψη βιταμίνης D
Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D είναι κυρίως τα ψάρια και το γάλα, αλλά την συνθέτει και ο οργανισμός μας όταν το σώμα εκτίθεται στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Σε άτομα με αυστηρά χορτοφαγικό διαιτολόγιο υπάρχει κίνδυνος ανεπάρκειας βιταμίνης D – κάτι που μπορούν να εντοπίσουν με μία απλή αιματολογική εξέταση.
Δείτε: 10 συμπτώματα που μας δείχνουν την ανεπάρκεια σε βιταμίνη D.
Βιταμίνη D, ο Σημαντικότερος Παράγοντας για την Υγεία Μας!
Τροφές με βιταμίνη D: Οι 7 καλλίτερες φυσικές πηγές για τη διατροφή σας!
Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D είναι κυρίως τα ψάρια και το γάλα, αλλά την συνθέτει και ο οργανισμός μας όταν το σώμα εκτίθεται στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Σε άτομα με αυστηρά χορτοφαγικό διαιτολόγιο υπάρχει κίνδυνος ανεπάρκειας βιταμίνης D – κάτι που μπορούν να εντοπίσουν με μία απλή αιματολογική εξέταση.
Δείτε: 10 συμπτώματα που μας δείχνουν την ανεπάρκεια σε βιταμίνη D.
Βιταμίνη D, ο Σημαντικότερος Παράγοντας για την Υγεία Μας!
Τροφές με βιταμίνη D: Οι 7 καλλίτερες φυσικές πηγές για τη διατροφή σας!
Η σωστή διατροφή του μέσου ενήλικα
- Να τρώτε μπριζόλα ή χάμπουργκερ ή άλλο κόκκινο κρέας σπανιότερα από μία φορά την εβδομάδα (ή 90-120 γρ. την εβδομάδα)
- Να μην τρώτε λουκάνικα, σαλάμι, μπέικον, ζαμπόν ή άλλα αλλαντικά συχνότερα από μία φορά στον ένα-ενάμιση μήνα. (“Τροφή”: Διαφωνώ! Το καλλίτερο θα είναι να τα εξαλείψουμε εντελώς από την διατροφή μας, το γιατί θα το αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο)
- Να τρώτε κοτόπουλο, γαλοπούλα ή κουνέλι 2 φορές την εβδομάδα (ή συνολικά περίπου 250 γρ. την εβδομάδα).
- Να τρώτε λιπαρά ψάρια 2 φορές την εβδομάδα (ή τουλάχιστον 250 γρ. την εβδομάδα)
- Να τρώτε όσπρια 1 φορά την εβδομάδα (ενδεικτική ποσότητα: 1,5 φλιτζάνι μαγειρεμένα)
- Να τρώτε λαδερά 1 φορά την εβδομάδα (ενδεικτική ποσότητα: 1,5 φλιτζάνι μαγειρεμένα)
Tip: 65% των Ελλήνων έχουν αλλάξει διατροφικές συνήθειες λόγω οικονομικής κρίσης
Πηγή: ygeia.tanea.gr – Ρούλα Τσουλέα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου