Στη Βιέννη υπάρχουν αρκετοί Έλληνες. Πολλοί ηλικιωμένοι που ξέμειναν μετά τις δεκαετίες του '60 - '70, με τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους να έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην τοπική κοινωνία, όλο και περισσότεροι νέοι εργαζόμενοι που έφυγαν λόγω κρίσης τα τελευταία χρόνια αλλά και αρκετοί φοιτητές - κάποιοι για μεταπτυχιακά ή πρακτική που δεν σκοπεύουν να γυρίσουν και κάποιοι άλλοι για προπτυχιακές σπουδές (οι προνομιούχοι που υπήρχαν σε κάθε εποχή).
Τις πρώτες μου βδομάδες εδώ τον Γενάρη πήγα σε δύο εκδηλώσεις κοπής βασιλόπιτας, μία του τοπικού ελληνικού συλλόγου φοιτητών και επιστημόνων και μία της ομοσπονδίας όλων των ελληνικών συλλόγων Αυστρίας. Ευρισκόμενος ανάμεσα σε ένα τόσο ετερογενές τελικά πλήθος, άρχισα να αναρωτιέμαι κατά πόσο η κοινή καταγωγή και η κοινή μας γλώσσα είναι τελικά επαρκές συνεκτικό στοιχείο. Μπορεί η γλώσσα να είναι απαραίτητη για την επικοινωνία (αν και θα λυθεί η γλώσσα σου γρήγορα και στα γερμανοαγγλικά), τα υπόλοιπα όμως;
Υπάρχουν χαρακτηριστικά τα οποία κληρονομούμε στη ζωή μας. Η καταγωγή, η υπηκοότητα, το χρώμα του δέρματος, η γλώσσα και σε κάποιο πρώτο βαθμό, η θρησκεία, είναι μερικά από αυτά. Από την άλλη, υπάρχουν χαρακτηριστικά τα οποία υπόκεινται στην προσωπική μας βούληση και τις επιλογές μας - πάντα βέβαια στο πλαίσιο του χωροχρόνου που μεγαλώσαμε. Από τη μουσική που ακούμε, τις ταινίες και τα βιβλία που μας αρέσουν μέχρι τη γειτονιά που ζούμε και την εργασία που κάνουμε. Με μια λέξη, η αισθητική μας. Τι σε προσδιορίζει, τελικά; Ποια από αυτά συνιστούν την αληθινή σου ταυτότητα;
Τις πρώτες μου βδομάδες εδώ τον Γενάρη πήγα σε δύο εκδηλώσεις κοπής βασιλόπιτας, μία του τοπικού ελληνικού συλλόγου φοιτητών και επιστημόνων και μία της ομοσπονδίας όλων των ελληνικών συλλόγων Αυστρίας. Ευρισκόμενος ανάμεσα σε ένα τόσο ετερογενές τελικά πλήθος, άρχισα να αναρωτιέμαι κατά πόσο η κοινή καταγωγή και η κοινή μας γλώσσα είναι τελικά επαρκές συνεκτικό στοιχείο. Μπορεί η γλώσσα να είναι απαραίτητη για την επικοινωνία (αν και θα λυθεί η γλώσσα σου γρήγορα και στα γερμανοαγγλικά), τα υπόλοιπα όμως;
Υπάρχουν χαρακτηριστικά τα οποία κληρονομούμε στη ζωή μας. Η καταγωγή, η υπηκοότητα, το χρώμα του δέρματος, η γλώσσα και σε κάποιο πρώτο βαθμό, η θρησκεία, είναι μερικά από αυτά. Από την άλλη, υπάρχουν χαρακτηριστικά τα οποία υπόκεινται στην προσωπική μας βούληση και τις επιλογές μας - πάντα βέβαια στο πλαίσιο του χωροχρόνου που μεγαλώσαμε. Από τη μουσική που ακούμε, τις ταινίες και τα βιβλία που μας αρέσουν μέχρι τη γειτονιά που ζούμε και την εργασία που κάνουμε. Με μια λέξη, η αισθητική μας. Τι σε προσδιορίζει, τελικά; Ποια από αυτά συνιστούν την αληθινή σου ταυτότητα;
Βρίσκω τουλάχιστον θλιβερό να τραβάμε διαχωριστικές γραμμές και να περιχαρακωνόμαστε γύρω από χαρακτηριστικά που δεν επιλέξαμε. Να χτίζουμε τείχη για να κρυφτούμε πίσω τους και να οργανώνουμε στρατούς για τη διαφύλαξη των συνόρων μας (κυριολεκτικά και μεταφορικά). Και από την άλλη να συσπειρωνόμαστε γύρω από κάθε τι που φέρει τον προσδιορισμό «εθνικό» (*). Επί της αρχής δεν με χωρίζει τίποτα με τον Τούρκο στην άλλη πλευρά του Αιγαίου και δεν με ενώνει τίποτα με τη χαζογκόμενα που τα σπάει στην παραλιακή κάθε σαββατόβραδο. Νιώθω πιο άνετα ανάμεσα σε αγνώστους αλλόγλωσσους στη συναυλία της αγαπημένης μου μπάντας παρά με συμπατριώτες (sic) που οι πολιτικές τους επιλογές οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση της χώρας. Ο Ισπανός συνάδελφός μου με τον οποίο μοιραζόμαστε τις συγγραφικές μας ανησυχίες είναι καλύτερος φίλος από έναν τυχαία επιλεγμένο Έλληνα που μπορεί να συναντήσω αύριο εδώ.
Βλέπεις, μετά την Ουκρανία, όπου δυο διαφορετικοί λαοί (γλωσσικά, θρησκευτικά κ.λπ.) δεν θέλουν να ζήσουν μαζί. Είναι δεδομένο ότι οι μεγάλες δυνάμεις θα προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν το υπαρκτό πρόβλημα της χώρας για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων, εμένα με απασχολεί όμως η ουσία (**). Το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση είναι αδιαπραγμάτευτο, η ανθρώπινη βλακεία είναι όμως (κατά Αϊνστάιν) απεριόριστη και επιτρέπει τελικά σε όλους τους στενόμυαλους να επικαλούνται δεσμούς αίματος και να διαχωρίζονται με βάση αυτούς αντί να σεβαστούν τη διαφορετικότητα και τα δικαιώματα των μειοψηφιών. Στην τελική, ας χωριστούν σε δύο ή περισσότερα κράτη στη βάση της πολιτικής τους ιδεολογίας, από 'δώ οι κομμουνιστές, από κει οι νεοφιλελεύθεροι και παραπέρα οι σοσιαλιστές, ίσως καταφέρουν να ζήσουν πιο ειρηνικά ακόμα κι από χώρες «εθνοτικά συμπαγείς».
Λόγους να διαχωριζόμαστε (μέχρι να μείνει καθένας μόνος του) θα βρίσκουμε πάντα, βρίθει η ανθρώπινη ιστορία παραδειγμάτων. Δεν είμαι υπέρμαχος των διαχωρισμών, ακόμα κι όταν προέρχονται από τη διαφορά αισθητικής. Η αισθητική μόνο να ενώσει μπορεί, το αίμα να χωρίσει, ακόμα κι η διαφορετικότητα όταν λειτουργεί συνθετικά είναι προς όφελος όλων – αρκεί να τη σέβονται όλοι.
Επιστρέφοντας στην αρχή, προφανώς κατανοώ την αναπόφευκτη μοναξιά της ξενιτιάς και την ψευδαίσθηση της παρέας όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους που μοιράζεστε τουλάχιστον τη γλώσσα, αλλά όπως μου γκρίνιαζε προχθές μια φίλη (επίσης ξενιτεμένη) η έλλειψη διαύγειας όταν βρίσκεσαι για πρώτη φορά σε συνθήκες ξενιτιάς αλλοιώνουν τα κριτήρια με τα οποία προσεγγίζεις τις διαπροσωπικές σχέσεις με ολέθρια αποτελέσματα ειδικά όταν φτάνεις στην επιλογή συντρόφου – με τον/την οποίο/α αν μη τι άλλο πρέπει να μοιράζεσαι κοινή αισθητική.
(*) ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η ανάλυση του Eric Hobsbawm για την τεχνητή δημιουργία εθνών και εθνικών συνειδήσεων τον 19ο αιώνα, βλέπε «Η εποχή των αυτοκρατοριών», εκδόσεις ΜΙΕΤ.
(**) για όσους πέσαν από τα σύννεφα με ό,τι συμβαίνει εκεί, να αναφέρω ότι προ αρκετών ετών στο (εξαιρετικό) ένθετο διεθνών νέων της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας είχε δημοσιευθεί αναλυτικό άρθρο για τις δεκαπέντε (15) περιοχές του πλανήτη με αντίστοιχα προβλήματα συνύπαρξης (μεταξύ αυτών Ουκρανία, Μολδαβία/Υπερδνειστερία, Κύπρος, Βέλγιο, Κόσοβο, Ναγκόρνο-Καραμπάχ στον Καύκασο κ.α.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου