Ο φίλος µας Χόρχε Σεμπρούν

Ο Χόρχε Σεµπρούν που άφησε την τελευταία του πνοή την περασµένη Τετάρτη ήταν συγγραφέας, αλλά και πολιτικό ον. Αγωνιστής κατά του Φράνκο στον ισπανικό εµφύλιο πόλεµο, πολιτικός κρατούµενος στο Μπούχενβαλτ, ενεργό µέλος του ισπανικού Κ.Κ. στην παρανοµία, υπουργός Πολιτισµού του Φελίπε Γκονζάλες, σεναριογράφος του «Ζ» και πολυβραβευµένος συγγραφέας. Τέσσερις φίλοι του µιλούν γι' αυτόν


Ταχαρ Μπεν Τζελούν
Συγγραφέας, µέλος της Ακαδηµίας Γκονκούρ
«Η δηµοκρατία οµορφαίνει!»


Ηταν ένας φίλος απαιτητικός και γενναιόδωρος. Ενας µεγάλος συγγραφέας µε πάθος για τη γαλλική γλώσσα, την οποία υπηρέτησε µε χάρη και ακρίβεια. Ενας εξαιρετικός συνδαιτυµόνας κάθε φορά που βρισκόµασταν στο εστιατόριο «Drouant» κι ένας υπέροχος συνοµιλητής που µας παρέσυρε στις προσωπικές του ανακαλύψεις και τα πάθη. Ηταν αυτός που µας υπέδειξε πρώτος το βιβλίο «Ο γιος» του Μισέλ Ροστέν, το αφήγηµα που κέρδισε τελικά οµοφώνως το Βραβείο Γκονκούρ πρωτοεµφανιζόµενου συγγραφέα τον Ιανουάριο. Θα µας λείψει όσο λίγοι και θα είναι δύσκολο να τον αντικαταστήσει κανείς στην Ακαδηµία. Θυµάµαι ένα ταξίδι στη ∆ανία, όπου έπρεπε να µιλήσουµε για τις µεταφράσεις των βιβλίων µας στα δανικά. Ηµασταν τότε προσκεκληµένοι από τον σύζυγο της βασίλισσας, που έχει γαλλική καταγωγή και γράφει ποιήµατα. 

Καταλήξαµε σκασµένοι στα γέλια, επειδή ο τελευταίος µε πέρασε όχι για λιβανέζο αλλά για αλγερινό συγγραφέα. Ο Χόρχε κι εγώ αποφασίσαµε να παραστήσουµε ότι δεν ήµασταν καν Γάλλοι. Ο (ηθοποιός) Ρεζίν Ντεφόρζ συµµετείχε επίσης σ’ εκείνη την επίσκεψη, που θα µπορούσε να είναι καταστροφική, αλλά κατέληξε µια µεγάλη πλάκα.


Θυµάµαικιέναταξίδιστη Μαδρίτη, όταν ήταν υπουργός Πολιτισµού. Βρεθήκαµε σ’ ένα καφέ, όπου µε άκουσε να σχολιάζω ότι οι Σπανιόλες οµορφαίνουν κάθε χρόνο και πιο πολύ. Και τότε µου απάντησε µε σοβαρό ύφος: «Αυτό συµβαίνει χάρη στη δηµοκρατία!». Τις αγαπούσα πολύ τις ιδέες του. Κι όταν διάβαζα τα βιβλία του, έψαχνα αυτές τις ιδιαίτερες απόψεις που είχαν βάρος. Ας µην ξεχνάµε, τέλος, ότι έγραψε καταπληκτικά σενάρια για τον Ρενέ και τον Κώστα Γαβρά. Ηταν ένας µεγάλος δηµιουργός που µπορούσε να µιλήσει για τον πόνο και τις συµφορές του µε αξιοθαύµαστη δικαιοσύνη και ταπεινότητα. Τον αγαπούσα πολύ.


Εντμόντ Σαρλ-ρόυ
Συγγραφέας, πρόεδρος της Ακαδηµίας Γκονκούρ
«Δεν συνήλθε ποτέ από τον πόλεµο»
Τίποτα δεν θαείναι πια όπως παλιά. Ο Χόρχε Σεµπρούν ήταν ένας υπέροχος σύντροφος, θερµός και γενναιόδωρος.Η παρουσία του µετρούσε πολύ στην Ακαδηµία, όπου καθόµασταν δίπλα δίπλα. Ηταν ο τύπος του ανθρώπου που δεν αντικαθίσταται εύκολα. Ηξερε να γελάει, είχε τροµερό χιούµορ, αλλά µπορούσε να γίνει πολύ οξύς ανάλογα µε την περίπτωση.


Ανάµεσα σε αυτον και σε µένα υπήρχε µια µη οµολογηµένη αλλά βαθιά ταύτιση απόψεων που βασιζόταν σε κοινές εµπειρίες ζωής. Μια µικρή απόσταση δηµιουργήθηκε µεταξύ µας το 2006, όταν δόθηκε το Βραβείο Γκονκούρ στις “Ευµενίδες”» του Τζόναθαν Λίτελ, αλλά κι αυτή ξεπεράστηκε γρήγορα. Ο θάνατός του συµβαδίζει µε τον θάνατο της εποχής µας. Ανήκει σε εκείνη τη γενιά των ανθρώπων που δεν συνήλθαν ποτέ από τις αγριότητες του πολέµου και των στρατοπέδων συγκεντρώσεως, από τα οποία είχε προσωπική εµπειρία.


Ο φρανκισµός ήταν η µεγάλη δοκιµασία του. Τον πολέµησε παθιασµένα, θαρραλέα και ασυµβίβαστα. Ως Ισπανός στάθηκε απέναντί του χωρίς έλεος. Ηταν ένας σκληρός, ολοκληρωτικός και ανυποχώρητος αντιφρανκιστής. Η επιβλητική προσωπικότητά του καταλάµβανε όλο τον χώρο και επισκίαζε το έργο του µε έναν µάλλον άδικο τρόπο. Η Γαλλία και η Ισπανία έγιναν συν τω χρόνω οι δυο αδιάσπαστες πατρίδες του.


ΚΏΣΤΑΣ ΓΑΒΡΑΣ
Σκηνοθέτης
«Ενας µήνας στην εξοχή για το “Ζ”»
Ο Χόρχε Σεµπρούν διέθετε µεγάλη ανθρωπιά. Ηταν ένας βαθύτατα γλυκός άνθρωπος, σε έκανε αµέσως να αισθανθείς άνετα µαζί του. Και είχει µια µεγάλη πολιτική εντιµότητα. Ηµουν σε επαφή µαζί του µέχρι το τέλος.


Τον γνώρισα κατά τη δεκαετία του 1960, στο σπίτι που είχαν ο Ιβ Μοντάν και η Σιµόν Σινιορέ στην εξοχή, κοντά στο Εβρέ. Ηταν πολύ διακριτικός. Ηταν ακόµη µέλος του Κοµµουνιστικού Κόµµατος και λιγοµίλητος. Βγήκε από την παρανοµία όταν έγραψε το αυτοβιογραφικό του µυθιστόρηµα «Μεγάλο ταξίδι». Εκτοτε βρεθήκαµε συχνά, µέχρι τη µέρα που αρχίσαµε να δουλεύουµε µαζί πάνω στο σενάριο του «Ζ», που βγήκε στις αίθουσες το 1969.


Κλειστήκαµε επί έναν µήνα στην εξοχή για να γράψουµε την ταινία. Επαναλάβαµε το εγχείρηµα για το δεύτερο µέρος της τριλογίας, την «Οµολογία» (1970) και µετά για το τρίτο, το «Ειδικό δικαστήριο» (1974). Θυµάµαι ένα κωµικοτραγικό περιστατικό κατά τη διάρκεια της προσπάθειας να γίνει δεκτός στη Γαλλική Ακαδηµία _ πάνε τώρα 15 χρόνια. Ορισµένοι ακαδηµαϊκοί τον είχαν προτείνει, αλλά κάποιοι άλλοι ήταν αντίθετοι εξαιτίας του κοµµουνιστικού του παρελθόντος. Αυτή η διαφωνία µάς έκανε να γελάµε πολύ. Ο Μοντάν κι εγώ φανταζόµασταν ήδη τον Σεµπρούν µε τη στολή του και τον ρωτούσαµε «µα τι θα κάνεις µε το ξίφος σου;» (σ.σ: η επίσηµη στολή µέλους της Γαλλικής Ακαδηµίας περιλαµβάνει και ξίφος). Σε πολιτικό επίπεδο, ο Σεµπρούν ήταν απόλυτα έντιµος και γνώριζε καλά τον κόσµο της πολιτικής. Θεωρούσα πάντοτε τις αναλύσεις του πολύ οξυδερκείς. ∆εν υπήρξε µόνο ένας µεγάλος άνδρας της Ισπανίας, αλλά κι ένας µεγάλος άνδρας της Γαλλίας. Θα κατέληγα δίνοντας αυτήν τη συµβουλή στη γαλλική Αριστερά, που θα έκανε πολύ καλά να διαβάσει το τελευταίο έργο του «Ενας τάφος στα σύννεφα». Εκεί βρίσκονται τα πάντα, καθώς επιχειρεί µια άριστη ανάλυση της κοινωνικής κατάστασης. Βρίσκουµε όλα τα εργαλεία για να καταλάβουµε, παραδείγµατος χάριν, τις εξεγέρσεις των νέων στην Ισπανία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Εφημερίδα: Τα Νέα