Παίζουν μουσική με τη δύναμη του νου τους

Μια καινοτόμα συσκευή που συνδέει τον εγκέφαλο με ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή, επιτρέπει σε παράλυτους ασθενείς να παίζουν μουσική μόνο με τη δύναμη του νου τους. Η συσκευή, που ανέπτυξαν Βρετανοί ερευνητές, «συλλαμβάνει» τους ηλεκτρικούς παλμούς των νευρώνων του εγκεφάλου και τους μετατρέπει σε μουσική. 

Το καινοτόμο σύστημα επιτρέπει σε σοβαρά παράλυτους (π.χ. μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραυματισμό στη σπονδυλική στήλη), που μπορούν να κινήσουν μόνο τα μάτια τους και ελαφρά το κεφάλι τους, να «δημιουργήσουν» μουσική μόνο με τη σκέψη τους. Η συσκευή «πιάνει» τους ανεπαίσθητους ηλεκτρικούς παλμούς των νευρώνων (εγκεφαλικών κυττάρων) και τους μετατρέπει σε μελωδίες σε έναν υπολογιστή.

Η νέα μέθοδος, που παρουσιάστηκε στο περιοδικό Music and Medicine, σύμφωνα με το Nature, αναπτύχθηκε από ερευνητές των βρετανικών πανεπιστημίων του Πλίμουθ και του Έσσεξ, με επικεφαλής τον συνθέτη και ειδικό στην μουσική μέσω υπολογιστών Εδουάρδο Μιράντα.

Η νέα τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα κίνησης να δημιουργήσουν μουσική είτε για ψυχαγωγικούς, είτε για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι μέχρι τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι η ενασχόληση με τη μουσική μπορεί να ωφελήσει όσους πάσχουν από νευροεκφυλιστικές νόσους όπως η άνοια και το Πάρκινσον, αλλά μέχρι τώρα όσοι δεν μπορούσαν να κινήσουν σχεδόν καθόλου τους μυς τους, δεν ήσαν σε θέση να επωφεληθούν κι αυτοί, καθώς έπρεπε να περιοριστούν μόνο στην παθητική ακρόαση της μουσικής και όχι στην ενεργητική δημιουργία της.

Η ανάπτυξη διεπαφών (interfaces) μεταξύ εγκεφάλου και υπολογιστή, κατά τα τελευταία χρόνια, είναι ένας τομέας όπου σημειώνονται συνεχείς εξελίξεις, με ιδιαίτερη έμφαση στην αξιοποίησή τους στην ιατρική. Οι χρήστες-ασθενείς μαθαίνουν όλο και περισσότερο να εξοικειώνονται με τέτοια συστήματα που επιτρέπουν την εκτέλεση διαφόρων δραστηριοτήτων με μόνη τη σκέψη και με «μεσάζοντα» τον υπολογιστή.

Ο Μιράντα και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν τη δοκιμασμένη τεχνική του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος, εισάγοντας ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο για να «πιάσουν» τα αδύναμα ηλεκτρικά σήματα των νευρώνων. Το «κόλπο» είναι να μάθει ο ασθενής να συσχετίζει συγκεκριμένα εγκεφαλικά σήματα που βλέπει στην οθόνη του υπολογιστή, με συγκεκριμένα μουσικά μοτίβα.

Οι χρήστες μαθαίνουν να «πατούν» κουμπιά που αναβοσβήνουν στην οθόνη, απλώς με το να στρέφουν σε αυτά την προσοχή τους. Ένα πλήκτρο μπορεί να αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη μελωδία και ένα άλλο σε μια διαφορετική. Ο χρήστης επίσης μαθαίνει να αυξομειώνει την (νοητική) ένταση με την οποία «πατά» τα διάφορα πλήκτρα, ώσπου τελικά - με λίγη εξάσκηση - δημιουργεί δικές του μελωδίες, σαν να πατά πλήκτρα σ’ ένα πιάνο.

Προϋπόθεση για να πετύχει η νέα τεχνική, είναι να μπορούν οι ασθενείς να ελέγχουν την κίνηση των ματιών τους, ώστε να κατευθύνουν την προσοχή τους σε διαφορετικά σημεία της οθόνης. Σύμφωνα με τον Μιράντα, η ματιά μετατρέπεται στο ισοδύναμο του «ποντικιού» του υπολογιστή.

Ορισμένοι μουσικοθεραπευτές, πρότειναν ότι το σύστημα θα πρέπει μελλοντικά να διαμορφωθεί έτσι, ώστε να μοιάζει περισσότερο με μουσικό όργανο, π.χ. με πληκτρολόγιο πιάνου. Ωστόσο μέχρι στιγμής υπάρχει δυσκολία να αυξηθεί σε περισσότερα από τέσσερα ο αριθμός των πλήκτρων ή των «κλειδιών», αν και ο Μιράντα εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι θα καταστεί τελικά εφικτός ο πολλαπλασιασμός τους.
(Πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)