Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΦΡΑΝΚ ΓΚΕΡΙ-Αρχιτεκτονική που δεν μπαίνει σε καλούπι

Το Μουσείο Γκουγκενχάιμ στο Μπιλμπάο, που ολοκληρώθηκε το 1997 σε σχέδια του Φρανκ Γκέρι, είχε εγκαινιάσει την εποχή των μεγάλων συμβολικών κατασκευών. Τον επίλογο σ΄ αυτό το κεφάλαιο υπογράφει ο ίδιος άνθρωπος με το νέο του έργο. Μήπως το Συναυλιακό Κέντρο του Μαϊάμι ανήκει στην τέχνη που επιβάλλει η εποχή της ύφεσης;

O αμερικανός σταρ αρχιτέκτονας Φρανκ Γκέρι δημιουργεί στην παραλία του Μαϊάμι, μέσα σε ένα τοπίο ροζ φλαμίνγκο, φοινικόδεντρων και ηλιοκαμένων ημίγυμνων σωμάτων των λουομένων ένα συναυλιακό κέντρο λιτής αισθητικής. Μήπως ο Γκέρι δημιουργεί τη νέα αρχιτεκτονική στην εποχή της ύφεσης;
Το τρομερό παιδί της αρχιτεκτονικής εξηγεί πως όλα είναι μπίζνες και όχι τέχνη. Ο Φρανκ Γκέρι είναι ο δημιουργός του ανορθόδοξου μουσείου από τιτάνιο Γκουγκενχάιμ στο Μπιλμπάο, με το οποίο έγινε ο διασημότερος αρχιτέκτονας στον κόσμο. Ογδόντα δύο χρόνων σήμερα και συνεχίζει να εκπλήσσει τους θαυμαστές του με κτίρια που δεν ακολουθούν ένα συγκεκριμένο στυλ και το σχήμα τους δεν μπαίνει σε καλούπι. Το αρχιτεκτονικό του ύφος, των παράδοξων κτισμάτων, λειτουργεί όπως η δοκιμή μιας κουταλιάς μαρμίτας: ή τη λατρεύεις ή την απεχθάνεσαι. Ετσι αντιμετώπισαν το έργο τού αμερικανού αρχιτέκτονα οι θεωρητικοί του επαγγέλματος. Οπως ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, τεχνοκριτικός Χαλ Φόστερ, ο οποίος είδε μια αρχιτεκτονική «διαζευγμένη από το περιεχόμενο, αυθαίρετη, αυταρχική και αυτοαναφορική». Το κτίριο που τον έκανε διάσημο, το Μουσείο Γκουγκενχάιμ στο Μπιλμπάο, είναι υπερπροβεβλημένο. Το ίδιο και ο δημιουργός του. Αλλά υπάρχει ένα τίμημα, καθώς όταν ολοκληρώθηκε η κατασκευή του πέρασε μια δεκαετία μέχρι ο Γκέρι να αναλάβει άλλο έργο. Κανείς δεν βρισκόταν να του αναθέσει τον σχεδιασμό άλλου μουσείου, επειδή το ύφος του ήταν πολύ νεφελώδες και η δουλειά του συνδέθηκε με τις παλιές «κακές» ημέρες των γκόλντεν μπόις, τα μπόνους των τραπεζιτών και την αλόγιστη κατανάλωση. Το υπογράμμισαν το έργο του Μουσική Εμπειρία στο Σιάτλ, η κλινική Κλίβελαντ στο Λας Βέγκας και το οινοποιείο Μαρκές ντε Ρισκάλ στο Ελσιέγο στην Ισπανία. «Η αρχιτεκτονική είναι ένα μικρό τμήμα της ανθρώπινης εξίσωσης. Ομως για όσους από εμάς την ασκούμε, πιστεύουμε στη δυναμική της ότι μπορεί να κάνει τη διαφορά φωτίζοντας και εμπλουτίζοντας την ανθρώπινη εμπειρία. Μπορεί να διαπεράσει τα φράγματα της παρεξήγησης και να προσφέρει ένα υπέροχο περιεχόμενο για το δράμα της ζωής», απαντά στους επικριτές του ο αμερικανός αρχιτέκτονας.

Στην πράξη μάλιστα απαντά με το Νέο Συναυλιακό Κέντρο στο Μαϊ άμι Μπιτς, στη Φλόριντα. Εκεί όπου τα αρ ντεκό κτίρια έχουν σφραγίσει με τα χρώματα και τις καμπύλες τους την περιοχή όπου οι ξανθές γυμνασμένες καλλονές συνηθίζουν να εμφανίζονται με μαγιό μπικίνι και πατίνια. Ο Φρανκ Γκέρι τού σήμερα δεν χρησιμοποιεί το στιλπνό τιτάνιο για την όψη του κτιρίου, αλλά λευκό και διάφανο γυαλί. Και δεν είναι ένα ακατανόητο σχήμα, αλλά ένα κουτί. Με μια «γκερίστικη» λεπτομέρεια ενός λευκού σκαριφήματος στην επιφάνεια των παραθύρων. Σαν οιωνός ότι ο Φρανκ Γκέρι πέρασε στη μινιμαλιστική του περίοδο. «Εϊ, είμαι 82 ετών, αφήστε με λίγο ήσυχο», λέει με άνεση στον άγγλο δημοσιογράφο των «Τimes» εξηγώντας ότι «για την περιοχή του Μαϊάμι, σημαδεμένη από την ποπ αισθητική των φοινικόδεντρων και των αχανών εκτάσεων στάθμευσης, το Νew World Symphony στέκεται υπεράνω για να σχηματίσει ένα τοπίο από λευκές χαράδρες ή ένα βουνό από μια μπουγάδα ασπρόρουχων. Αξίζει τα δημόσια κτίρια να έχουν ένα συγκεκριμένο επίπεδο αναγνωρισιμότητας και προσωπικότητας. Ιστορικά αυτός είναι ο τρόπος για να προσδιορίζονται οι πόλεις και οι κοινότητες. Αλλωστε είναι ζήτημα τοποθεσίας», λέει ο σταρ αρχιτέκτονας. Ωστόσο ο Γκέρι προϋπήρχε του «σταρ» Φρανκ Γκέρι. Πριν από την αρχιτεκτονική τού «εγώ» υπήρχε η αρχιτεκτονική των εμπορικών κέντρων, των εργασιακών χώρων και κυρίως η παρέα με τους καλλιτέχνες. Τη δεκαετία του ΄60 ο Φρανκ Γκέρι βρισκόταν στο Λος Αντζελες και συναναστρεφόταν τον ζωγράφο Μπομπ Ράουζενμπεργκ. «Ηταν ο καλύτερός μου φίλος και η έμπνευσή μου. Είχα διδαχτεί από έναν βιεννέζο δάσκαλο να δίνω σημασία στις άψογες λεπτομέρειες. Αλλά στην αρχή της καριέρας μου δεν είχα πελάτες που να διαθέτουν χρήματα για τέτοια πράγματα. Εκείνη την εποχή ο Ράουζενμπεργκ έκανε μεικτές τεχνικές, ο Τζάσπερ Τζονς ζωγράφιζε κονσερβοκούτια από μπίρες και άλλα αντικείμενα κι εγώ λάτρευα τη δουλειά τους. Σκεφτόμουν μάλιστα την τάση που επικρατούσε τότε, το “να πας με το ρεύμα” της εποχήςπράγμα που δήλωναν μέσα από τα έργα τους οι φίλοι μου αλλά και ο Αντι Γουόρχολ. Αυτό και πέρασα στην αρχιτεκτονική μου. Τελικά λειτούργησε», λέει ο αρχιτέκτονας που όταν ολοκλήρωσε το Μουσείο Γκουγκενχάιμ στο Μπιλμπάο το 1997, ήταν πια 68 ετών.

Αυτή η ένταξη του ρεύματος στην αρχιτεκτονική του άρχισε να φαίνεται γύρω στο 1978. Τό τε που η δεύτερη σύζυγός του, Μπέρτα, τον πίεσε να δει τον περίγυρό του, εκεί όπου ζούσε σε ένα απρόσωπο σπίτι σε προάστιο της Σάντα Μόνικα. Τότε ο Γκέρι απογύμνωσε το σπίτι και το άφησε μόνο με τον σκελετό του για να το ξανασυνθέσει με υλικά από κατεδαφίσεις οικοδομών στη γειτονιά του, όπως ξύλο νοβοπάν, μέταλλα συμπιεσμένα, φράχτες από συρμάτινα πλέγματα. Ο Γκέρι επινόησε τον όρο «αρχιτεκτονική της φτηνοσανίδας».

Αυτή η προσέγγιση του ακατέργαστου και της ποιότητας τού «φτιάξ΄ το μόνος σου» συνόδευσε κάθε αρχιτεκτονικό του έργο. Σχεδόν του αρνήθηκαν το Ντίσνεϊ Χολ επειδή οι εργοδότες θεωρούσαν ότι το όνομα Γουόλτ Ντίσνεϊ δεν μπορεί να μπει πάνω σε ένα κτίριο από νοβοπάν και αλυσιδωτά πλέγματα. Ακόμα και τα πιο λαμπερά του κτίρια, το Μουσείο Γκουγκενχάιμ δηλαδή, δεν είναι τόσο λαμπερά και στιλπνά. Μάλιστα όταν το κτίριο του Μπιλμπάο άρχισε να σκουριάζει, έγινε μεγάλος θόρυβος από τους επικριτές του. Ομως εκείνος απάντησε «μα δεν πρόκειται για κάποιο ακριβό κατασκεύασμα. Είναι ένα κτίριο με 300 δολάρια τα 300 τετραγωνικά εκατοστά. Δεν είναι ακριβό. Μια βιομηχανική κατασκευή είναι».

«Ε, είμαι 82 ετών, αφήστε με λίγο ήσυχο», λέει με άνεση στον άγγλο δημοσιογράφο των «Τimes» που τον ρωτά αν πέρασε στη μινιμαλιστική του περίοδ.

Πηγή:www.tanea.gr