ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΑΓΓΛΙΚΗ

ΤΗΣ ΜΑΤΟΥΛΑΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗ (kusteni@enet.gr)

Γεννήθηκαν και ζουν στην Ελλάδα. Γράφουν για τις φωτιές του 2007, την κοινωνική κρίση, την έλλειψη επικοινωνίας, τα οικονομικά αδιέξοδα, τα θύματα της Marfin. Τότε γιατί οι στίχοι των τραγουδιών τους είναι αγγλόφωνοι;

Η Κατερίνα Παπαχρήστου μας θυμίζει ότι δεν πρόκειται για ελληνικό φαινόμενο Ολο και περισσότεροι νέοι καλλιτέχνες και συγκροτήματα συνεννοούνται και τραγουδούν στα αγγλικά. Είναι σημείο των καιρών; Είναι ευκολία; Είναι μια γενιά που έτσι έμαθε να εκφράζεται; Ή μήπως έστω και ενδόμυχα είναι παιδιά που με τα αγγλικά διαχωρίζουν τη θέση τους από την εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το ελληνικό τραγούδι; Ο,τι κι αν συμβαίνει, όποια μουσική κι αν υπηρετούν οι Gad, Rosebleed, Lumiere brother, Tango with lions, Boy, Μαριέττα Φαφούτη, Leon, Berlin Brides, Katrin the Thrill, Abbie Gale, Μόνικα και φυσικά εκπρόπωποι του μέταλ έχουν ένα κοινό σημείο αναφοράς.
«Δεδομένου ότι ο ήχος μας είναι μάλλον ξένος, είναι αδιανόητο να τον ντύσουμε με ελληνικούς στίχους», λέει ο Leon, εξηγώντας πως η μετα-punk βρετανική σκηνή, αλλά και πολλές σύγχρονες αμερικάνικες μπάντες είναι η βασική τους έμπνευση. Ο ίδιος βέβαια είχε ένα λόγο παραπάνω: ο πατέρας του είναι Ελληνοαμερικανός. «Οταν οι κύριες επιρροές μου ήταν ξένες, όταν μεγάλωσα ακούγοντας από Πολ Ανκα και Cure μέχρι Pulp και Blur, όταν εκείνοι στους οποίους ήθελα να μοιάσω μιλούσαν αγγλικά, πώς να οδηγηθώ στον ελληνικό στίχο;» συμπληρώνει η Κατερίνα Παπαχρήστου, που το 2007 έφτιαξε τους Tango with lions, αφού προηγουμένως είχε συμμετάσχει ως μπασίστρια και τραγουδίστρια σε διάφορα συγκροτήματα της αποκαλούμενης indie/ alternative σκηνής.
«Δεν πρόκειται ποτέ να κρίνω αυτά τα παιδιά διότι το πόσο αποδεκτό είναι αυτό που κάνουν απαντάται από την αποδοχή που έχουν», λέει η Λίνα Νικολακοπούλου που κινήθηκε στο ακριβώς αντίθετο ρεύμα. «Τα βιώματά τους, οι πηγές τους, ο συναισθηματικός τους κόσμος γαλουχήθηκαν με αγγλόφωνες μουσικές επιλογές. Εκφράζονται στα αγγλικά διότι σε αυτήν τη γλώσσα ονειρεύονται, επικοινωνούν, γεννούν συναισθήματα, έκαναν καταπληκτικές σπουδές. Είναι φανερό, από την πληθώρα των περιπτώσεων και από την επιτυχία που έχουν, ότι το ελληνικό τραγούδι δεν τους "μαζεύει". Οταν κάτι δεν σε εμπνέει βρίσκεις κάπου αλλού να καθρεφτίζεται το γούστο σου».
Είναι, όμως, μόνο θέμα γούστου το γεγονός ότι πολλοί νέοι μουσικοί γυρνούν την πλάτη στον ελληνικό στίχο; «Οχι, ας μη γελιόμαστε. Είναι και θέμα ευκολίας», παραδέχεται ο Leon. «Μπορεί ο ξένος στίχος να σου δίνει τη δυνατότητα να ξεφύγεις από την ελληνική εσωστρέφεια, όμως, ο ελληνικός θέλει πολύ μεγαλύτερο παίδεμα και είναι πολύ πιο δύσκολο να τον εκφράσεις. Είναι πιο ωραία η ελληνική γλώσσα, αλλά τι να κάνουμε που δεν είναι παγκόσμια; Στα ελληνικά είναι δύσκολο να κρυφτείς πίσω από τις λέξεις. Στα αγγλικά γίνεσαι αφηρημένος και ξεμπερδεύεις».
Οι στίχοι τους ωστόσο φανερώνουν ότι ενσωματώνουν στα τραγούδια τους όλα τα κοινωνικά ερεθίσματα που λαμβάνουν. Πραγματεύονται τις δυσκολίες των ανθρώπινων σχέσεων, τους προβληματισμούς των νέων, τις εσωτερικές αναζητήσεις, την επικαιρότητα. «Ι saw my house on fire/ a fire Ι myself lit/ and it was burning/ and when the flames came on it/ Ι started walking on the railway/ with my bag on my back/ Ι left forever», έγραψε η Κ. Παπαχρήστου για τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007. Η Μόνικα για τον ίδιο λόγο συνέθεσε το «Exit» (που έδωσε τον τίτλο στο τελευταίο της άλμπουμ), ενώ την ημέρα που σκοτώθηκαν οι άνθρωποι στη Marfin γύρισε σπίτι κι έφτιαξε το «News».
Υπάρχουν εν τω μεταξύ και οι καθαρά τεχνικές δυσκολίες. «Οι αγγλικές λέξεις είναι μικρές κι ευκολόχρηστες. Η γλώσσα ρέει, δεν έχει τονισμούς και μπορείς να βγάλεις νόημα με σύντομες προτάσεις», λέει ο Lolek. «Με τα ελληνικά τα πράγματα δυσκολεύουν, γιατί την απλότητα για παράδειγμα των Αγγλων εμείς τη χαρίσαμε στους σκυλάδες. Ο Νιλ Γιανγκ λέει "Heart of gold", αλλά αν προσπαθήσεις να το μεταφράσεις αυτό στα ελληνικά πιθανότατα θα ακουστεί φθηνό».
«Στο εξωτερικό κανείς δεν ασχολείται με τέτοιες "τάσεις". Αντιθέτως στην Ελλάδα μονίμως στεκόμαστε κριτικά απέναντι στον αγγλόφωνο στίχο ίσως γιατί ανέκαθεν τιμούσαμε τους στιχουργούς κι είχαμε εντάξει την ποίηση στο τραγούδι», λέει η Κατερίνα Παπαχρήστου. Δεν έχει κι άδικο. Ασφαλώς δεν πρόκειται για ελληνικό φαινόμενο. Εκατοντάδες γκρουπ, απ' όπου κι αν προέρχονται, όποια κι αν είναι η μητρική τους γλώσσα, τραγουδούν αγγλικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Madrugada με καταγωγή από τη Νορβηγία και οι Γερμανοί Tokio Hotel. «Πολλοί λένε πως αυτή η τάση δείχνει σημάδια μιμητισμού και ξενομανίας. Είναι βέβαιο πως υπάρχουν και αυτές οι περιπτώσεις, όπως υπάρχουν και δημιουργοί που γράφουν στα ελληνικά, αλλ' αυτό δεν σημαίνει ότι το κάνουν με αξιοπρεπή τρόπο», συμπληρώνει.
Υπάρχουν, ωστόσο, και κάποιοι που αποφάσισαν να ξεφύγουν από την ευκολία. Ο Lolek ο οποίος συστήθηκε με ένα αγγλόφωνο άλμπουμ, αλλά ετοιμάζει τον δεύτερο δίσκο του στα ελληνικά. «Εκανα απόσβεση στα χρόνια και τα χρήματα που έδωσα για φροντιστήρια αγγλικών και τώρα επιστρέφω στα φυσιολογικά», σχολιάζει γελώντας. «Είναι ένα μεγάλο παράδοξο όλη αυτή η ιστορία: Η ιδέα του στίχου σού έρχεται στη μητρική σου γλώσσα. Επειτα μπαίνεις στη διαδικασία να την "μεταποιήσεις" στα αγγλικά για να καταλήξεις να την παίζεις στο ελληνικό κοινό. Μεγάλη η διαδρομή».
Τότε γιατί την επιλέγουν όλοι; «Τη δεκαετία του '90 που εμείς προσπαθούσαμε να βρούμε ποιο μουσικό δρόμο θα διαλέξουμε στο ελληνικό τραγούδι υπήρξε ένας μιμητισμός και μια τρομερά κακόγουστη αισθητική: από τη μια το έντεχνο με τους δημιουργούς που χόρτασαν επιτυχίες και μέσα στην τρομερή τους ασφάλεια παρουσίαζαν σημάδια παρακμής. Κι από την άλλη το lifestyle της πίστας που όριζε τα πάντα. Γεμίσαμε τσιτάτα κι από τις δυο πλευρές. Λογικό δεν ήταν να θέλουμε με τον αγγλόφωνο στίχο να διαχωρίσουμε την θέση μας;», αναρωτιέται ο ίδιος.
Οι πρώτοι που μοιάζει να άνοιξαν την πόρτα στον αγγλόφωνο στίχο ήταν οι Raining Pleasure, οι οποίοι κυκλοφορώντας το 1998 το δεύτερο άλμπουμ τους, με τίτλο «Nostalgia», απέδειξαν πως ένα ελληνικό γκρουπ μπορεί να πετύχει με ξένο στίχο. Τα κομμάτια τους παίχτηκαν σε ευρωπαϊκούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, ενώ τα «Is That Υοο?» και «Julies Birthday» κυκλοφόρησαν σε ευρωπαϊκές συλλογές. Τον Δεκέμβριο του 2001 επανήλθαν με το άλμπουμ Flood: (coming of a) great quantity of water, το οποίο τους καθιέρωσε, ενώ το κομμάτι Fake έντυσε για μια τριετία τα τηλεοπτικά σποτ εταιρείας κινητής τηλεφωνίας.
Συγχρόνως, η μουσική άρχισε να ταυτίζεται τόσο με την εξέλιξη της τεχνολογίας που η ελληνική γλώσσα έμοιαζε να μην έχει θέση σε αυτό το παγκόσμιο μουσικό χωριό που σχηματίστηκε μέσα από τα myspace, youtube, facebook. «Καταλαβαίνω ότι δεν είναι προσιτός στους μεγαλύτερους ο αγγλόφωνος λόγος, αλλά έπρεπε κι εμείς να ενταχθούμε σε αυτήν την παγκόσμια μουσική φόρμα», λέει η Κ. Παπαχρήστου. «Θέλαμε να ενωθούμε με τις μουσικές που κάνουν αυτή τη στιγμή οι συνομήλικοί μας στον κόσμο. Η επαφή είναι το ζητούμενο. Και η κοινή γλώσσα απαραίτητη».
Την ίδια στιγμή το υπόλοιπο μουσικό τοπίο έδειχνε πως η κατάρρευση της δισκογραφίας ήταν θέμα χρόνου. Γι' αυτό και γρήγορα άλλαξαν πολλά: οι μεγάλες εταιρείες διαπίστωσαν πως δεν θα μπορούν να εφευρίσκουν συνεχώς νέους σταρ της πίστας κι έτσι ο τρόπος που αντιμετωπίζαν τα αγγλόφωνα γκρουπ έγινε πιο διαλλακτικός. Ενώ άλλες δημιουργήθηκαν με σκοπό την προώθηση και ανάπτυξη του συγκεκριμένου είδους. Τότε τις αποκαλούσαμε εναλλακτικές. Σήμερα, φαίνεται να έχουν περισσότερη δουλειά από τις πολυεθνικές.
Στο παρελθόν που δεν υπήρχε η επικοινωνία μέσω Ιντερνετ, τα αγγλόφωνα γκρουπ (Socrates, Last Drive) αφενός ήταν πολύ λιγότερα αριθμητικά, αφετέρου όσοι το τολμούσαν παραδέχονταν ότι βασική τους φιλοδοξία είναι μια καριέρα στο εξωτερικό. «Η ελληνική γλώσσα δεν είναι ταμπού. Είναι χαρά. Αν δεν τη χαίρεσαι, καλό είναι να βρίσκεις το δρόμο που σου ταιριάζει», σχολιάζει η Λίνα Νικολακοπούλου. «Επίσης ας πάρουμε από τα παιδιά αυτά την πολύτιμη προσφορά των νιάτων τους. Σε μικρή ηλικία οι δημιουργοί συχνά λένε σπουδαία πράγματα, τα οποία στη συνέχεια απλώς παλεύουν να επαναλάβουν. Οι νέοι είναι άδολοι, δεν ντρέπονται, είναι ειλικρινείς. Επίσης αξίζει να εξετάσουμε τα κοινωνικά ερεθίσματα που δέχονται και τα σημάδια που αφήνουν στην κοινωνία. Φαίνεται πως αυτή η τάση είναι σαν ένα παράθυρο απ' όπου μπαίνει δροσιά. Ισως αυτά τα παιδιά, λόγω της ασάφειας, της δυσάρεστης ατμόσφαιρας και ανασφάλειας, να έχουν ανάγκη να ονειρευτούν σε κάτι που προέρχεται από πιο καθαρό αέρα».