Χοροθεραπεία

Χοροθεραπεία είναι η ψυχοθεραπευτική χρήση της κίνησης που διευκολύνει τη συναισθηματική, γνωστική και σωματική ολοκλήρωση του ατόμου. Είναι συγχρόνως διαδικασία τέχνης, μέθοδος ψυχικής ανάτασης και ίασης, η οποία θεραπεύει, καταπολεμά το άγχος, τη μελαγχολία και προλαμβάνει ψυχοσωματικές ασθένειες. Οι συνεδρίες απελευθερώνουν τον συμμετέχοντα, εμπλουτίζουν τα εκφραστικά του μέσα και προάγουν τη δημιουργικότητα και την επικοινωνία.
Είναι μια εναλλακτική, ολιστική μέθοδος ψυχοθεραπείας που εναρμονίζει το νου, το σώμα και τη ψυχή και οδηγεί τον άνθρωπο στην προσωπική εξέλιξη και την αυτογνωσία.

Θεωρητικό υπόβαθρο

Τρείς είναι οι θεωρητικές εκτιμήσεις πάνω στις οποίες στηρίζεται η χοροθεραπεία:

1.  Η γλώσσα του σώματος, ο τρόπος κίνησης και η αναπνευστική συμπεριφορά, αντανακλούν τη ψυχολογική κατάσταση του ανθρώπου.
Όταν ένα άτομο κινείται, κάνει μια ψυχοσωματική «δήλωση».  Η κίνησή του, κάνει ορατή την προσωπικότητά του αποκαλύπτοντας και ξεδιπλώνοντας στο χώρο, με έναν τρόπο αλληγορικό, το παρελθόν του. Η κίνηση είναι εμποτισμένη με ίχνη από τις αντιδράσεις του ατόμου στα γεγονότα της ζωής του τόσο στο παρελθόν, όσο και στο παρόν. ΄Ετσι, αυτή η κινητική συμπεριφορά αποτελεί μια αλληγορία των ενδοψυχικών του δυναμικών. Οι παραμορφώσεις, εντάσεις και περιορισμοί της κίνησης, συχνά αντανακλούν αντίστοιχους περιορισμούς στην όλη προσωπικότητα ενός ατόμου.

2.  Η κίνηση αποτελεί μέσον επικοινωνίας
Το 80% της επικοινωνίας με τους άλλους οφείλεται σε παράγοντες μη λεκτικούς που έχουν να κάνουν με σωματικές διαδικασίες και με το ρυθμό. Αυτό που τελικά «περνάει», είναι το πώς λέγονται τα μηνύματα, πώς εκφράζονται τα συναισθήματα, πώς εκφέρεται η σκέψη και κατά πόσο ο λόγος είναι σε συμφωνία ή όχι με τη γλώσσα του σώματος. Η συμμετοχή σε διάλογο απαιτεί γνώση των αντιδράσεων του δικού μας σώματος αλλά και του συνομιλητή μας, πράγμα που μειώνει την ασάφεια και την ανακρίβεια του λόγου. Επικοινωνία μπορεί να υπάρξει όταν ο λόγος είναι «σωματοποιημένος»

3.  Υπάρχει θεραπευτική αξία στην εμπειρία μέσω της τέχνης
Μέσω της τέχνης και συγκεκριμένα του χορού και με τρόπους ευφάνταστους, ο συμμετέχων στην ομάδα χοροθεραπείας εξελίσσεται δημιουργικά, ζει και ανά-βιώνει τον εαυτό του μέσα από διαδικασίες οι οποίες τού δίνουν τη δυνατότητα να χαλαρώσει δυσκαμψίες, να απελευθερώσει άγχη και απωθημένα συναισθήματα και να συνειδητοποιήσει το σώμα του και τον εαυτό του. Να μετατοπιστεί από την ορθολογική γνωστική αντίληψη, σε επίπεδα  γνώσης και έκφρασης μη-γραμμικά, που αντλούν από άλλες, προ-λεκτικές πηγές έμπνευσης.
Το σώμα είναι μια κρυφή βιβλιοθήκη πληροφοριών όπου έχουν καταγραφεί οι πλέον αρχαϊκές μας εμπειρίες από τη σύλληψη και την ενδομήτρια ζωή μας, μέχρι σήμερα. Θυμόμαστε τον εαυτό μας από κάποια ηλικία και μετά. Και πριν από  αυτό; Τον θυμόμαστε, αλλά όχι συνειδητά. Όλες οι ενδοψυχικές συγκρούσεις του μωρού σε σχέση με τη μητέρα του και το περιβάλλον είναι καταγεγραμμένες στο σώμα. Μέσω της χοροθεραπείας στρεφόμαστε σ’αυτή τη βιβλιοθήκη και διαβάζουμε με το σώμα μας, αφού τόσο η καταγραφή όσο και η ανάγνωση των μηνυμάτων αυτών είναι δυνατή μόνον μέσω του σώματος και του συναισθήματος.

Αλληλεπίδραση νου-σώματος

Από τις πρώτες στιγμές  το μωρό εκφράζεται μέσω της κίνησης. Μιλάει μέσω της κίνησης, μαθαίνει μέσω της κίνησης. Τόσο της δικής του όσο και μέσω των αλληλεπιδράσεων που αναπτύσσει με τους άλλους και ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια με τη μητέρα. Αυτή είναι το παν. Το μωρό δεν γνωρίζει ότι αποτελεί ξεχωριστή ύπαρξη από τη μητέρα του. Συγχέει το σώμα του με το δικό της. Τρέφεται  από τη μητέρα του, και υπάρχει μέσα από αυτήν. Ο τρόπος που η μητέρα το κρατάει, το θηλάζει, το κοιτάει, το νανουρίζει, είναι σημαντικές εμπειρίες για τις περαιτέρω κινητικές του και γνωστικές του ικανότητες. Και όσο το κάθε στάδιο εξέλιξης, όσον αφορά την κίνηση και την ανάπτυξή, συμβαίνει σε αρμονία με τις ανάγκες του, τόσο το μωρό θα αναπτύξει αργότερα σαν παιδάκι γνωστικές ικανότητες και ισορροπημένη προσωπικότητα.

Ο νους και η εικόνα σώματος είναι η νοητική αντανάκλαση του σώματος και των εμπειριών του. Και αντίστροφα το σώμα μπορούμε να πούμε ότι είναι «σωματοποιημένος» νους.
Η κίνηση και η προσωπικότητα ενός ατόμου είναι άρρηκτα συνδεδεμένες, από τη βρεφική του ηλικία, και καθόλη τη διάρκεια της ζωής του. Κι όμως, η ιδέα της ενότητας νου-σώματος και της αμοιβαίας αλληλεπίδρασής τους, κάθε άλλο παρά αποδεκτή ήταν στο δυτικό πολιτισμό. Εκτός από ορισμένους μυστικιστές, όλοι οι άλλοι πίστευαν στη διχοτόμηση νου και σώματος.  Ο Φρόϋντ πρώτος αμφισβήτησε την έννοια αυτή, καταθέτοντας ότι ο νους είναι μεταφορά του εαυτού που βιώνει, και ότι είναι σωματικός. Αργότερα ο Ράιχ υποστήριξε ότι η μυϊκή ένταση αποτελεί συχνά μια αντίσταση που εμποδίζει την έκφραση του συναισθήματος.  Η ένταση σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος σχετίζεται με το πως το άτομο επέλυσε συγκρούσεις του παρελθόντος, απωθώντας βασικά συναισθήματα σαν χρόνιες εντάσεις στο σώμα του. Ο ίδιος επίσης υπογράμμισε την ιδιαίτερη σημασία που αποκτά η καλλιέργεια και ανάπτυξη της εκφραστικής συμπεριφοράς ως αποτέλεσμα μυϊκής χαλάρωσης και σωματικής απελευθέρωσης, στη γενικότερη εξελικτική πορεία του ανθρώπου.

Δύσκαμπτο σώμα, θλιμμένη ψυχή…

Η προσωπικότητα επηρεάζει και επηρεάζεται από τον τρόπο κίνησης. Τα βιώματα, τα συναισθήματα, τα νοητικά πρότυπα, ξεδιπλώνονται μέσω του προσωπικού τρόπου κίνησης με έναν τρόπο αλληγορικό. Κινητικές δυσκαμψίες αντανακλούν αντίστοιχους περιορισμούς στην προσωπικότητα του ατόμου και στον τρόπο που επικοινωνεί και συναναστρέφεται. Το πώς αισθάνεται η ψυχή φαίνεται στον τρόπο που το σώμα ενδύεται τους μυς. Εάν αυτοί μοιάζουν με πανοπλία, σε ένα άλλο επίπεδο, η ψυχή φοράει και αυτή ένα αμυντικό σύστημα ισχυρής προστασίας από διάφορα συναισθήματα. Έτσι, χρόνιες μυϊκές εντάσεις σε ορισμένα σημεία του σώματος, εκφράζουν παράλληλα καταπίεση ορισμένων συναισθημάτων. Υπάρχει στενή σχέση ανάμεσα στη μυϊκή συμπεριφορά, τον ψυχισμό, την κίνηση και την εκφραστικότητα.

Όταν η σχέση ανάμεσα στο «ποιος είμαι και αισθάνομαι στον πυρήνα μου» και «στο πώς φαίνομαι εξωτερικά και συνδιαλλάσομαι» διαταράσσονται μέσα από τη μάσκα της προσωπικότητας, τότε δημιουργείται ένα χάσμα. Μέσα σε αυτό το χάσμα καλλιεργούνται σωματικές και ψυχονοητικές ασθένειες. Για τη διατήρηση αυτού του χάσματος χτίζεται μια ψυχοσωματική θωράκιση, η οποία από τη μία προστατεύει τον πυρήνα από εξωτερικές επιρροές, από την άλλη το τίμημα είναι το «πάγωμα» της έκφρασης τόσο των συναισθημάτων, όσο και της εκφραστικότητας στην κίνηση και την επικοινωνία. Οι εντάσεις και η δυσφορία συσσωρεύονται. Η ζωή μοιάζει να γλιστράει και να χάνεται και εμείς  αισθανόμαστε φυλακισμένοι μέσα στον «χτισμένο» εαυτό μας. Ούτε να δράσουμε αποτελεσματικά μπορούμε, ούτε και να το φιλοσοφήσουμε. Απλά, βιώνουμε μια βαθιά αγωνία έλλειψης, στέρησης και φόβου για τη ζωή που δεν μπορούμε να χαρούμε και να ζήσουμε.

Λήδα Shantala*

http://www.dancepress.gr/?i=news.el.dance-therapy